Psychobiotyki - co warto wiedzieć?

Badania nad mikrobiotą jelitową, czyli zespołem bakterii i grzybów zamieszkujących przewód pokarmowy człowieka, stanowią obecnie jedną z najprężniej rozwijających się interdyscyplinarnych dziedzin nauki. Szczególna uwaga jest przykładana do oceny możliwego wpływu poszczególnych bakterii jelitowych na wystąpienie i przebieg wielu jednostek chorobowych. Jednym z coraz bardziej rozpowszechnianych doniesień naukowych jest znaczący udział bakterii jelitowych w komunikacji jelit z mózgiem oraz ich wpływ na ogólne samopoczucie psychiczne. Za pomocą odpowiednio dobranych probiotyków (tzw. psychobiotyków) istnieje możliwość poprawy nastroju i odporności na stres, wsparcia terapii zaburzeń depresyjnych czy lękowych.

Psychobiotyki – co to jest?

Psychobiotyki to grupa probiotyków, które zawierają w składzie bakterie neuroaktywne, czyli wpływające na układ nerwowy za pomocą osi mikrobiota-jelito-mózg. Rolą osi mikrobiota-jelito-mózg jest regulacja najważniejszych funkcji fizjologicznych, do których należy przyjmowanie pokarmów, praca jelit, odpowiedź immunologiczna, sen, nastrój i emocje.

Psychobiotyki nie tylko poprawiają funkcje przewodu pokarmowego wraz z motoryką jelit, ale również mogą wykazywać działanie przeciwlękowe i/lub przeciwdepresyjne. Poprzez oddziaływanie na oś mikrobiota-jelito–mózg posiadają zdolność modulowania nastroju, funkcji poznawczych i neurologicznych, a nawet budowy mózgu. Psychobiotyki mają również korzystne działanie w terapii zaburzeń neurorozwojowych i neurodegeneracyjnych, jak zaburzenia ze spektrum autyzmu, choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/qa/w-jakich-dolegliwosciach-warto-wykonac-badanie-mikrobioty-jelit/

Bakterie psychobiotyczne – czyli jak probiotyki mogą wpłynąć na układ nerwowy i samopoczucie?

Równowaga mikrobioty jelitowej ma szczególne znaczenie dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia. Zaburzenie równowagi pomiędzy bakteriami prozdrowotnymi a potencjalnie chorobotwórczymi (tzw. dysbioza jelitowa) jest silnie powiązane z rozwojem poszczególnych schorzeń ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dla przykładu, u osób z ciężką depresją stwierdza się obniżoną liczebność prozdrowotnych bakterii z rodzaju Lactobacillus i /lub Bifidobacterium.

Samopoczucie psychiczne może zależeć od funkcji przewodu pokarmowego, za to przewlekły stres negatywnie oddziałuje na mikrobiotę jelitową, obniżając liczebność prozdrowotnych bakterii jelitowych. Wynika to funkcjonowania osi mikrobiota-jelito-mózg, która odpowiada za dwukierunkową komunikację jelitowo-mózgową z udziałem bakterii jelitowych. Za pośrednictwem tej osi, poprzez produkcje m.in. neuroprzekaźników, hormonów i metabolitów (np. krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (ang. short chain fatty acids – SCFA)), bakterie jelitowe mogą oddziaływać na funkcje neuronów i zachowania związane z ośrodkowym układem nerwowym (OUN). Z tego względu zaburzona interakcja osi mikrobiota-jelito-mózg wiąże się zwykle z występowaniem jednocześnie zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, zaburzeń metabolicznych i zaburzeń neuropsychologicznych.

Stosowanie psychobiotyków może więc nie tylko korzystnie wpływać na układ pokarmowy i poprawiać pracę jelit (w wyniku przywracania równowagi mikrobioty jelitowej), ale również wykazywać działanie obniżające poziom stresu, przeciwdepresyjne i przeciwlękowe (za pomocą szklaków nerwowych, humoralnych, immunologicznych i metabolicznych).

Czy można stosować psychobiotyki na depresję?

Psychobiotyki mogą modulować aktywność neuroprzekaźników, takich jak kwas gamma-aminomasłowy (GABA) czy serotonina, wpływając tym samym na funkcje poznawcze, procesy uczenia się, pamięć oraz na nastrój. Według doniesień naukowych, do rozwoju depresji może dochodzić na skutek stresu, który powoduje zmiany hormonalne, aktywację osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA, z ang. hypothalamic-pituitary-adrenal axis) poprzez wzrost cytokin prozapalnych, zwiększenie przepuszczalności bariery krew-mózg i obniżenie poziomu serotoniny, czyli tzw. „hormonu szczęścia”. Z tego powodu odpowiednio dobrane psychobiotyki mogą ważnym elementem terapii zaburzeń depresyjnych.

Niektóre bakterie jelitowe mogą produkować neuroprzekaźniki, w tym serotoninę, lub regulować syntezę serotoniny w jelitach. Do bakterii psychobiotycznych, które są producentami neuroprzekaźników (w tym serotoniny) należą przede wszystkim bakterie z rodzaju Lactobacillus spp. i Bifidobacterium spp.:

• L. plantarum, L. brevis i B. dentium – produkcja serotoniny i GABA,
• L. plantarum i L. odontolyticus – produkcja acetylocholiny (m.in. poprawia koncentrację, zapamiętywanie i jakość snu).

Wśród szczepów probiotycznych o udowodnionym korzystnym działaniu na zdrowie psychiczne można szczególnie wyróżnić:  Bifidobacterium breve CCFM1025, Bifidobacterium longum 1714, Lactobacillus plantarum 299v czy połączenie L. helveticus R0052 i B. longum R0175. Dla osób w przewlekłym stresie, z depresją i/lub zespołem jelita nadwrażliwego (z ang. irritable bowel syndrome, IBS) korzystna może być mieszanka bakterii psychobiotycznych, składająca się z: Lactobacillus casei W56, Lactobacillus acidophilus W22, Lactobacillus paracasei W20, Bifidobacterium lactis W51, Lactobacillus salivarius W24, Lactococcus lactis W19, Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus plantarum W62 i Bifidobacterium bifidum W23.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/probiotyki-jak-dzialaja-i-kiedy-je-stosowac/

O tym, jak zadziała poszczególny probiotyk, decyduje zawarty w nim szczep bakteryjny, dlatego tak ważne jest indywidualne dopasowanie terapii probiotycznej na podstawie występujących dolegliwości i schorzeń. Celowaną propozycję probiotykoterapii można uzyskać wykonując badanie Mikrobiota jelit Complete. Badanie ocenia stan mikrobioty jelitowej z uwzględnieniem wskaźnikowych bakterii o działaniu neuroaktywnym, których poziom często jest obniżony u osób z objawami depresyjnymi i lękowymi. Pozwala to dopasować probiotyki i psychobiotyki w jak największym stopniu do występujących potrzeb, aby uzyskać możliwie najwięcej korzyści z ich stosowania.

Psychobiotyk – skutki uboczne?

Aby uzyskać pożądany efekt ze stosowania psychobiotyków, niezbędny jest dobór odpowiedniego preparatu, z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia. Przykładowo, niektóre szczepy probiotyczne mogą nasilać problemy jelitowe, jak bóle brzucha, wzdęcia, gazy, przy niewyleczonym przeroście bakteryjnym jelita cienkiego (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth – SIBO) czy przeroście metanogenów w jelicie (ang. Intestinal Methane Overgrowth – IMO). Należą do nich bakterie z rodzaju Lactobacillus, które są składnikiem wielu dostępnych na rynku psychobiotyków. Niektóre szczepy bakteryjne mogą nasilać produkcję histaminy w jelicie, co przy stwierdzonej nietolerancji histaminy często pogłębia występujące już objawy (problemy żołądkowo-jelitowe, problemy skórne, problemy ze strony górnych dróg oddechowych itd.). Z tego względu warto skonsultować dobór psychobiotyków z odpowiednim specjalistą. Indywidualnie dopasowaną terapię probiotyczną można uzyskać w ramach badania Mikrobiota jelit.

Czym są psychobiotyki naturalne? Czyli o psychobiotykach w jedzeniu

To, w jaki sposób się odżywiamy, nie tylko wpływa na nasze samopoczucie fizyczne. Pokarm, poprzez jego odziaływanie na komunikację jelitowo-mózgową, może wpływać na samopoczucie psychiczne, a z kolei układ nerwowy może regulować przyjmowanie pokarmu. U osób z zaburzeniami neurologicznymi obserwuje często zmienione wzorce żywieniowe.

Wśród żywności, jako psychobiotyki możemy traktować przede wszystkim składniki pokarmowe, które wpływają na układ nerwowy poprzez korzystne oddziaływanie na neuroaktywne bakterie jelitowe, tj.:

• żywność prebiotyczna, czyli żywność odżywiająca prozdrowotne bakterie jelitowe i stymulująca ich wzrost (prebiotyki mogą również oddziaływać z neuronami sensorycznymi umiejscowionymi w przewodzie pokarmowym, regulować uczucie głodu i sytości oraz wpływać na procesy zapalne) – jest to żywność bogata w błonnik pokarmowy (produkty pełnoziarniste, nasiona roślin strączkowych, świeże warzywa, a zwłaszcza cebula, czosnek, szparagi, cykoria, karczochy, oraz owoce – jabłka, zielone banany), a także fermentowane produkty mleczne i kiszonki,
  
  
• inne składniki odżywcze mające zdolność modulowania składu i funkcji mikrobioty jelitowej (np. produkcja metabolitów) w sposób podobny do prebiotyków – np. polifenole obecne w owocach jagodowych, kakao i herbatach (szczególnie herbata zielona i biała oraz matcha), znane ze swojego przeciwzapalnego i przeciwutleniającego działania.

Posiłki korzystne dla jelit i mózgu powinny składać się z produktów zaliczanych do zdrowej żywności. Spożycie posiłku powinno odbywać się w odpowiedzi na potrzebę fizjologiczną w postaci głodu fizycznego. Jednakże częstym problemem może być jedzenie emocjonalne w odpowiedzi na stres lub inne bodźce. Przykładem jest nagradzanie lub pocieszanie się ulubionymi produktami, do których należą zwykle słodycze, wysokoprzetworzona żywność i żywność typu fast food.

Niezdrowa żywność negatywnie oddziałuje na liczebność i różnorodność mikrobioty jelitowej, a nawyk częstego spożywania niezdrowej żywności w odpowiedzi na emocje może prowadzić do podjadania, przejadania się, a nawet zaburzeń odżywiania i otyłości, przez co jeszcze bardziej negatywnie oddziałuje na układ nerwowy i samopoczucie psychiczne.

Podsumowanie

Choć psychobiotyki nie zastąpią leczenia farmaceutycznego i psychologicznego w zaburzeniach psychicznych i neurodegeneracyjnych, to mogą być ważnym wsparciem terapii tych zaburzeń. Odpowiednio dobrane preparaty z bakteriami psychobiotycznymi mogą przynieść szereg pozytywnych zmian – od złagodzenia problemów jelitowych i wzmocnienia odporności po lepsze samopoczucie psychiczne. Dlatego psychobiotyki powinny być dobrane w sposób indywidualny do stanu zdrowia i występujących dolegliwości. Badanie Mikrobiota jelit Complete ocenia stan wskaźnikowych bakterii jelitowych, w tym bakterii neuroaktywnych – czyli wpływających na funkcjonowanie układu nerwowego. Do wyniku załączany jest szczegółowy opis z interpretacją zaobserwowanych zmian oraz propozycja celowanej terapii probiotycznej.