Colostrum – na co pomaga? Właściwości, wskazania

Już najstarsze cywilizacje znały i doceniały właściwości colostrum, czyli siary – wyjątkowego, pierwszego pokarmu bogatego w szereg składników odpornościowych jak: przeciwciała, czynniki wzrostu, białka, witaminy i minerały, który karmiąca matka dostarcza swojemu nowo narodzonemu dziecku. Od najdawniejszych czasów siara stosowana była nie tylko jako pożywienie, lecz także środek mogący leczyć i zapobiegać występowaniu chorób. Dlaczego docenia się działanie siary? Czy preparaty na bazie siary warto włączyć do diety?

Colostrum – co to?

Colostrum, czyli siara, to wczesne mleko produkowane przez samice ssaków w ciągu pierwszych kilku dni po porodzie. U ludzi siara wytwarzana jest bezpośrednio po porodzie, jednak istnieją dowody wskazujące, że immunoglobuliny są selektywnie transportowane do wydzieliny gruczołu piersiowego z łożyska naczyniowego organizmu matki już na kilka tygodni przed porodem. Następnie w ciągu kolejnych dwóch tygodni po rozwiązaniu dochodzi do zwiększenia wydzielania przez gruczoły mleczne, co skutkuje zwiększeniem objętości mleka, które w tym okresie traci swoje pierwotne właściwości. Siara stanowi bogate, naturalne źródło makro- i mikroelementów, a także przeciwciał i związków o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, które to charakteryzuje się skutecznością międzygatunkową. Dlatego też pierwszy pokarm, który matka ofiaruje dziecku, jest nie tylko źródłem pożywienia, ale stanowi także istotą składową budowanej w nowo narodzonym organizmie odporności nieswoistej. Istnieją także dowody wskazujące, że składniki siary charakteryzują się działaniem antyoksydacyjnym, przyczyniając się do zahamowania procesu peroksydacji lipidów, którego produkty wykazują właściwości cytotoksyczne i mutagenne.

Colostrum dla niemowląt

Jak wcześniej wspomniano, siara jest najlepszym i zarazem najbardziej wartościowym pokarmem dla noworodków, a poza dostarczeniem składników odżywczych, istotną funkcją mleka i siary dla jest rozwój układu odpornościowego dziecka prowadzący do wykształcenia odporności nabytej. Jako środek przeciwdrobnoustrojowy, immunostymulujący i odżywczy, siara wspomaga organizm nowo narodzonego dziecka w zaadaptowaniu się do zróżnicowanej ekspozycji na mikroorganizmy, z którymi nie miało styczności w sterylnych warunkach życia płodowego. 

Dostępność siary jest powszechnie postrzegane jako jeden z najistotniejszych czynników mających wpływ na zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka. Jednocześnie oprócz zmniejszonego ryzyka zachorowalności i śmiertelności niemowląt wśród długoterminowych korzyści związanych z przyjmowania colostrum wymienić można wsparcie układu odpornościowego dziecka oraz wsparcie regeneracji nabłonka jelit, co jest szczególnie korzystne w przypadku występowania problemów trawiennych i biegunek. 

📌 Przeczytaj: Biegunka u niemowlaka – jak sobie radzić i kiedy zgłosić się do lekarza?

Colostrum bydlęce 

W przypadku ograniczonej dostępności pokarmu matczynego jako substytut wybierane jest colostrum bydlęce bogate w składniki odżywcze takie jak: glukoza, aminokwasy, laktoza i białka. Colostrum bydlęce wpływa na metabolizm i układ hormonalny noworodków i niemowląt, a dzięki bogatemu składowi substancji bioaktywnych wspomaga również rozwój układu kostno-szkieletowego dziecka. Dlatego też siara bydlęca jest klasyfikowana jako nutraceutyk łączący właściwości odżywcze i farmakologiczne.

Colostrum na odporność 

Oprócz wsparcia rozwoju w początkowym okresie życia, siara bydlęca zapewnia ochronę immunologiczną dla noworodka do czasu zaadoptowania się do otaczającego środowiska i wytworzenia własnej odporności. Możliwość wykorzystania bydlęcego colostrum wynika z podobieństwa pomiędzy składami siary i mleka u ludzi i bydła, jednak pomiędzy nimi występują także pewne istotne różnice dotyczące zarówno składników odżywczych, jak i zawartości immunoglobulin. Głównym składnikiem białkowym siary bydlęcej jest kazeina, podczas gdy w przypadku siary ludzkiej są to białka serwatkowe, zwłaszcza α-laktoalbumina, która to obok występującej w białku jaj kurzego owalbuminy stanowi białko o najwyższej wartości biologicznej, szczególnie istotne dla rozwoju mięśni. Z tego też powodu pomimo znacznych podobieństw, colostrum bydlęce nie jest kompletnym substytutem siary ludzkiej. 

Przeprowadzone ostatnimi laty badania oprócz doniesień o stosowaniu siary bydlęcej u wcześniaków, wykazały również, że wykazuje ona działanie immunomodulujące i wspomagające także u młodzieży, dorosłych i osób starszych. 

📌 Sprawdź: Wrodzony układ odpornościowy – odporność wrodzona

Colostrum – na co pomaga? 

Dostępnych jest coraz więcej dowodów wskazujących, że colostrum bydlęce może być wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń zarówno u dzieci jak i dorosłych oraz jako suplement wspomagający wydolność fizyczną i regenerację dla osób uprawiających wyczynowo sport. Doniesienia te sugerują, że colostrum bydlęce może zapewnić odpowiednie wsparcie układu odpornościowego osób w każdym wieku.

Obecnie na rynku farmaceutycznym dostępnych jest coraz więcej suplementów diety zawierających colostrum bydlęce, które swą popularność zawdzięcza dużej liczbie składników aktywnych oraz działaniu międzygatunkowym. 

Siara w historii medycyny

Słowa starotestamentowej Księgi Syracha datowanej na przełom IV i III wieku p. n. e. wspominają o „pierwszym mleku” położnicy, które to obok pszenicy, miodu, soli, wody i ognia wymieniane jest jako substancja niezbędna do życia, a słowo halab określało siarę jako „doskonały pokarm natury”. Siarę (zarówno ludzką jak i bydlęcą) stosowano także w starożytnym Egipcie, gdzie była postrzegana jako źródło młodości oraz składnik wzmacniający i uzdrawiający ciało, który to rzekomo stosowany przez ostatnią królową Egiptu – Kleopatrę był źródłem jej znanego w całym rejonie basenu Morza Śródziemnego piękna.

Mieszkańcy Kraju nad Nilem wykorzystując właściwości przeciwdrobnoustrojowe colostrum wykorzystywali je w leczeniu w leczeniu bakteryjnych infekcji oczu na długo przed odkryciem penicyliny przez Aleksandra Fleminga. O tym, jak istotną rolę w medycynie i wierzeniach starożytnych Egipcjan odgrywała siara, świadczy fakt, że bogini Hathor uosabiająca macierzyństwo, piękno, miłość i radość przedstawiana była jako kobieta w nakryciu głowy ozdobionym krowimi rogami lub pod postacią krowy. Również indyjska medycyna tradycyjna – Ajurweda – z powodzeniem wykorzystywała siarę w celach leczniczych, a centrum kosmologii wedyzmu, czyli najstarszej religii starożytnych Indii, stanowi krowa, której siara jest odżywczym i cudownym darem od bogów. Podobne odniesienia odnaleźć można w wierzeniach nordyckich, według których święta krowa Audhumbla stworzyła świat ze swojego wymienia, z którego wypłynęły cztery mleczne rzeki zapewniające pokarm dla pierwszej żywej istotny, podolbrzyma Ymira, będącego zarazem pradziadem wielkiego Odyna.

Obecność w systemach wierzeń i medycynie tradycyjnej starożytnych ludów niemal na całym świecie bezsprzecznie dowodzi, jak cenną substancję stanowiła siara. Również obecnie na rynku farmaceutycznym dostępnych jest wiele produktów czerpiących z wyjątkowych właściwości colostrum. 

dr n. o zdrowiu Piotr Choręza